Zwierzenia zwierząt

Wszystkie stworzenia w najlepszych tekstach. Tokarczuk, Stasiuk, Hołownia, de Waal, Robiński, Łubieński, Zajączkowska: 172 strony znakomitych Autorek i Autorów o zwierzętach - i relacjach ludzi ze zwierzętami. TAK SIĘ ZŁOŻYŁO, ŻE TUŻ PRZED FINISZEM PRAC NAD „ZWIERZENIAMI ZWIERZĄT” udało się nam rodzinnie wyskoczyć na kilka dni w Bieszczady. Jeden z noclegów przypadł nad górnym Sanem: od końca asfaltu pięć kilometrów leśną drogą, potem jeszcze pół godziny wśród drzew i traw, do doliny, w której z dawnej wsi zostały tylko ruiny cerkwi i jeden dom. Z każdym kolejnym krokiem przez pustkę wyostrzały nam się słuch i węch; stawaliśmy się coraz bardziej milczący i coraz bardziej czujni. To nie były strach czy niepewność związane z tym, że szliśmy w nieznane. Czuliśmy się raczej tak, jakbyśmy wyczuwali obecność zwierząt, które mają te strony w posiadaniu, i stawali się trochę jak one. W „Zwierzeniach zwierząt” przeczytają Państwo niejeden tekst o tym, jak postrzegają one świat, jak myślą i czują, jak się kochają, jak wychowują dzieci, jak się komunikują, jak zdobywają pożywienie i jak umierają. Piszemy wiele o tym, jak wyglądała i jak wygląda nasza wspólna z nimi historia – i ile w niej ludzkiego okrucieństwa. Stawiamy pytania o sens polowań czy hodowli przemysłowych, o jedzenie mięsa, o męczenie zwierząt w imię człowieczych rozrywek. Pokazujemy ewolucję teologii chrześcijańskiej, która w ciągu ostatnich dekad zaczęła szczęśliwie odchodzić od dosłownego rozumienia frazy „czyńcie sobie ziemię poddaną”, i filozofii, która zerwała z kartezjańskim traktowaniem zwierząt jako maszyn. Mówimy także o tym, co we wspólnej historii dobre, na przykład o miłości i przywiązaniu, jakie w nas budzą koty czy psy, kiedy stają się naszymi towarzyszami i przewodnikami. Pokazujemy gatunek za gatunkiem, sięgając zarówno po teksty naukowców, którzy poświęcili życie próbom zrozumienia ich języka i przyswojenia ich tajemnic, jak i zafascynowanych tym światem amatorów. Nie brak tu, rzecz jasna, najważniejszych nazwisk polskiej kultury, takich jak Olga Tokarczuk, Czesław Miłosz czy Jerzy Nowosielski. Nie brak zapisów spotkań ze zwierzętami, które – jak w przypadku Zenona Kruczyńskiego – niosły ze sobą zmianę całego dotychczasowego podejścia do życia. Żeby jednak nie było zbyt łatwo: kiedy tam, w Bieszczadach, doszliśmy w końcu na miejsce noclegu, gospodarz – skądinąd pakujący się właśnie na wyprawę do Afryki Południowej, gdzie miał uczestniczyć w naukowym projekcie związanym z trackingiem żyraf – przedstawił nam psa, od dobrych kilku tygodni próbującego wylizać się z ran wyniesionych ze starcia z podchodzącymi pod chałupę młodymi niedźwiedziami. Dzika przyroda naprawdę jest i powinna pozostać dzika, istnieją granice antropomorfizacji, a próby udomowienia czy oswojenia dzikiego zwierzęcia bywają bolesne. Co nie oznacza, że sami nie możemy przebyć choć kawałka drogi w przeciwnym kierunku. Po powrocie z Bieszczad czytaliśmy przecież z dziećmi jedną z ich ukochanych książek, „Nie taki straszny wilk” Farleya Mowata. „Gdzieś po wschodniej stronie zawył wilk; z cicha, pytająco. Znałem ten głos, bo słyszałem go już wielokrotnie – pisał w jej ostatnich akapitach kanadyjski pisarz i obrońca przyrody. – Dla mnie był to głos mówiący o utraconym świecie, który niegdyś był nasz, zanim obraliśmy sobie w nim rolę obcych; o świecie, do którego zajrzałem i prawie wszedłem… tylko po to, by w końcu zostać z niego wykluczonym – przez siebie”. Wsłuchajmy się w ten głos. Przed Państwem zwierzenia zwierząt. MICHAŁ OKOŃSKI, redaktor wydania   Spis treści:   Bartosz Brożek Całkiem zwykłe zwierzę Czesław Miłosz Jaskółka OBCA INTELIGENCJA Peter Godfrey-Smith Obca inteligencja Mateusz Hohol, Bartosz Baran Myślę, więc wiem, gdzie jestem Szymon M. Drobniak Narzędzia, spółka zoo Łukasz Kwiatek Jak to jest być delfinem PRZYJACIEL DOMU Adam Robiński Przyjaciel domu Jolanta Antas Psi umysł Andrzej Stasiuk Suka Mateusz Hohol, Kinga Wołoszyn-Hohol Świat oczami kota Ks. Stanisław Musiał Wakacje z Kasjopeja JESTES DO SCHRUPANIA Mateusz Hohol, Łukasz Kwiatek Piękno w oczach zwierząt Joanna Bagniewska Jesteś do schrupania Łukasz Kwiatek Martwa natura Łukasz Lamża Śmierć wyspy NOSACZE A SPRAWA POLSKA Frans de Waal Mądrzejsze, niż nam się wydaje Łukasz Kwiatek Nosacze a sprawa polska Łukasz Kwiatek Diabeł w małpiej skórze Łukasz Kwiatek Żegnaj, Koko CAŁE STWORZENIE Szymon Hołownia Całe stworzenie Ks. Stanisław Musiał Także zwierzęta będą nas sądzić O. Stanisław Jaromi Bracia najmniejsi Ks. Adam Boniecki Dżdżownico, siostro nasza MOTYLEM JESTEM Dorota Kozińska Jaki jest, nikt nie widzi Andrzej Stasiuk Krowy Małgorzata Fugiel-Kuźmińska, Michał Kuźmiński Lisi los Anna Goc Motylem jestem Stanisław Łubieński Wirtuozi nocy letniej SELFIE Z TYGRYSEM Olga Tokarczuk Awantura o kury Zenon Kruczyński Śpiew psa Joanna Bagniewska Selfie z tygrysem Tom Moorhouse Okrutny biznes Tomasz Targański Pierwsi sposród równych Jerzy Nowosielski Ślepota chrześcijan DYLEMAT MIESOZERCY Michał Olszewski Dylemat miesożercy Andrzej Kruszewicz Mięso rośnie w lesie Maciej Jakubowiak Barykada z warzyw Szymon Hołownia Zielono mi ZROZUMIEC PIERWOTNIAKA Łukasz Lamża Duch ameby Łukasz Lamża Zrozumieć pierwotniaka Łukasz Lamża Zabiłem rybika PIEKNO MUCHY Nuria Selva Fernández Z życia padlinożerców Noah Strycker Żywot ptakoluba Urszula Zajączkowska Piekno muchy Adam Robiński Pszczoły z dobrym adresem Kinga Wołoszyn-Hohol, Łukasz Kwiatek Profesor szympansów Adam Pluszka Truchcikiem wsród roslin i zwierzat Adam Robiński Czas panik Spis z natury Octlantis, miasto ośmiornic Ptasia „Bogurodzica” Trudna sztuka zaglądania w umysł deflina Świadoma rybka Pies naprawdę czuje, że się boisz Implant podczerwieni Jak pies z kotem Jak one to robią? Miłosierni Samarytanie Żyć jak orangutan Mrówczy szpital polowy Tylko dla dorosłych Biegiem po wodzie Ryba zdalnie sterowana Ptasie bity Grzyb żab Planowane rodzicielstwo Małe wyspy, małe mózgi Lustereczko, powiedz przecie Para rybek przyłapana Hydra vulgaris Inwazja skorupiaków Płazie amory Przepraszam, to pomyłka Największa pszczoła świata Kamień, nożyce, papier, małpy