Ostrze ironii. Modernizm w cieniu monarchii habsburskiej

Trudno znaleźć dziś w świecie zachodnim krytyka literackiego, którego każda kolejna książka okazywałaby się pozycją tak opiniotwórczą, jak teksty Marjorie Perloff. Jej monografie pozwalają zrozumieć rodowód, rozwój i znaczenie ogromnych połaci literatury – od wczesnego modernizmu po współczesność, od poezji po prozę, teatr i sztuki wizualne. Badaczka śledzi zarówno źródła, jak i ewolucję szeroko pojętej literatury modernistycznej. W „Ostrzu ironii”, swojej najnowszej książce, przywraca pamięć o nieco zaniedbanej, lecz niesłychanie ważnej formacji europejskich twórców. Przybliża sześciu pisarzy, których talent objawia się w okresie rozpadu monarchii austro-węgierskiej: Karla Krausa, Josepha Rotha, Roberta Musila, Eliasa Canettiego, Paula Celana i Ludwiga Wittgensteina. Bohaterów Perloff łączy podobne doświadczenie: pochodzą z wielokulturowych społeczności, czasem także z peryferii dawnej monarchii. W państwie powstałym na jej gruzach bywają postrzegani jako obcy. W ich wypadku ironia nie jest wyłącznie cechą stylu, to zarazem forma obrony i subtelne narzędzie poznania gwałtownie zmieniającego się świata. „Wpływ Perloff wykroczył dawno poza ramy życia naukowego. Jej praktykę pisarską należy już teraz widzieć jako jednolity, rozwijany w formie eseistycznej namysł nad rolą modernistycznego eksperymentu w kształtowaniu się współczesnej międzynarodowej świadomości artystycznej i kulturowej”. - Kacper Bartczak „Jest to książka naprawdę świetna, którą powinni bezzwłocznie przeczytać wszyscy, którym leży na sercu idea obecnej i przyszłej Europy. Na pierwszy rzut oka, istotnie, dotyczy ona trochę pomijanej w anglosaskim świecie, austriackiej odmiany modernizmu, silnie związanej z kulturą sprzed I wojny światowej, na której reprezentantów autorka wybrała sześciu pisarzy. Jednak zaraz staje się jasne, że chodzi o coś więcej niż tylko o uzupełnienie poważnej krytycznoliterackiej luki; mamy do czynienia z niezwykle interesującą próbą zdefiniowania modernizmu jako idei, której nie da się oddzielić od pewnej konkretnej wizji Europy – wielokulturowej i wielojęzycznej monarchii habsburskiej”. * Barbara Kopeć-Umiastowska Marjorie Perloff (1931) – amerykańska krytyczka i historyczka literatury, eseistka. Urodzona w Wiedniu, który opuściła w roku 1938. Wybitna znawczyni literatury XX i XXI wieku, zwłaszcza awangardowej. Emerytowana profesor Stanford University. Autorka dziewiętnastu książek, z których każda wpływała na dyskusje literaturo- i kulturoznawcze nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale i na świecie. Jej najważniejsze tomy to: „Frank O’Hara: Poet Among Painters” (1977), „The Poetics of Indeterminacy” (1981), „Radical Artifice” (1994), „Wittgenstein’s Ladder” (1996), „Modernizm XXI wieku” (2002; wyd. pol. 2012), „Unoriginal Genius” (2010) oraz ukazujące się właśnie „Ostrze ironii” (2016). Za wydaną w 2004 roku książkę „Differentials: Poetry, Poetics, Pedagogy” otrzymała Nagrodę Warrena–Brooksa przyznawaną w dziedzinie krytyki literackiej.