Nowele

Publikacja stanowi pierwszą część Utworów zebranych Wacława Żmudzkiego i jest efektem kilkuletnich starań, których celem jest przywrócenie pisarzowi należnego mu miejsca w historii literatury polskiej. Powstała z okazji przypadających w 2018 roku 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę oraz 440. rocznicy nadania Biłgorajowi praw miejskich.    Wacław Żmudzki jest autorem czterech powieści oraz zbioru opowiadań. Należy do grona tych pisarzy, których twórczość – kiedyś popularna – uległa niemal zupełnemu zapomnieniu. Podobny los spotkał wielu artystów, tak jak on uznanych za twórców regionalnych, którzy objawili się światu na przełomie XIX i XX wieku w Galicji, a potem zniknęli w zawierusze działań wojennych i euforii odzyskania przez Polskę niepodległości. W opracowaniach zbiorowych wydawanych po II wojnie światowej rzadko przypominano dzieła tych, którzy nie stworzyli wyraźnej drogi artystycznej, a jedynie (często pomyślnie) korzystali ze schematów zaproponowanych przez twórców większego formatu, prezentowali warianty ich pomysłów lub komponowali utwory w służbie idei dobra ogólnego (na przykład podtrzymywania ducha walki narodowowyzwoleńczej, edukacji chłopstwa). W kręgu tych autorów należy sytuować związanego ze Lwowem Wacława Żmudzkiego – dyrektora kilku banków galicyjskich, przyjaciela lwowskich literatów, działacza społecznego i pisarza – który tworzył w latach 1896–1906. Jego zainteresowania literackie ulegały przeobrażeniom – od tematyki prześladowania unitów i trudnej sytuacji chłopów polskich po powstaniu styczniowym, przez fascynację dziełami Stanisława Przybyszewskiego i Andrzeja Niemojewskiego, po wątki niepodległościowe. Poglądy Żmudzkiego i jego sposób postrzegania świata wynikały z trudnych doświadczeń osobistych, wnikliwej obserwacji otaczającej go rzeczywistości, a także rozeznania w najnowszych trendach – głównie modernizmu, który właśnie wkraczał do Galicji. Wacław Żmudzki był pisarzem świadomym i dojrzałym, który niesłusznie został zapomniany.