Hordubal

Historia opisana przez Karela Čapka wydarzyła się naprawdę. Autor wiernie ją opisał w gazetowej powieści w odcinkach, zrobiwszy z niej dramat psychologiczny z wątkiem kryminalnym w tle. Z Ameryki po 8 latach pracy w kopalni wraca do Krive w Zakarpackiej części Czechosłowacji gazda Hordubal. Okazuje się, że żona, nie otrzymując od 5 lat wieści od męża, wzięła sobie czeladnika - nie tylko do gospodarstwa. Trylogia składa się z trzech powieści, które były wydane przed wojną w oddzielnych tomach, zyskały ogromną poczytność i tłumaczone były na wiele języków. Nie są one, jak przekonał się czytelnik, związane wspólnym wątkiem akcji ani postacią żadnego z bohaterów, łączy je jedynie wspólne założenie filozoficzne: dążenie do ukazania całej złożoności prawdy o człowieku. Metoda artystyczna cechująca twórczość psychologiczną Čapka polega na konstruowaniu wydarzeń i charakterów ludzkich na podstawie różnych wypowiedzi i obserwacji, co w rezultacie prowadzi do konkluzji, iż ustalenie jednej obiektywnej prawdy o ludziach i zjawiskach jest rzeczą niemożliwą. Nie jest tez zamiarem autora rozwiązanie ukazanych problemów ani wydanie sądu wartościującego bohaterów i ich czyny. Swoją postawę sformułował Čapek w słowach: „Wierzę, że widzieć to jest wielka mądrość, że im więcej kto widzi, tym mniej może sądzić i tym mniej również pragnie być sędzią."