Etnos serbski. Czasy patriarchy Arsenija IV Jovanovicia Šakabenty (1726–1748)

Prezentowana monografia ma na celu wieloaspektowe spojrzenie na losy ludności serbskiej w dobie, kiedy jej niekwestionowanym przywódcą był patriarcha Arsenije IV Jovanović Sakabenta (1726–1748). Okres ten stanowił ważny moment w dziejach Serbów ze względu na ostateczne przesunięcie punktu ciężkości ich życia duchowego oraz politycznego z Peci do Karłowic. Dla serbskiej wspólnoty, która w tamtym czasie nie posiadała własnego bytu państwowego, było to bez wątpienia niezwykle istotne wydarzenie. Dzieje Serbów pierwszej połowy XVIII stulecia zostały przedstawione na tle istotnych wydarzeń z historii powszechnej. Do takich należy zaliczyć m.in. „erę tulipanów” w Imperium Osmańskim (1718–1730), wojnę austriacko-turecką z lat 1737–1739 oraz wojnę o sukcesję austriacką (1740–1748). Podstawę źródłową pracy stanowią dotąd niepublikowane bądź mało znane teksty, które zostały pozyskane podczas kwerend archiwalno-bibliotecznych w Serbii, Austrii, Chorwacji oraz Rosji.   Piotr Kręzel opracował bardzo ważny temat związany z wstępną fazą przeistaczania się etnosu serbskiego w nowożytny naród. Wykorzystał do tego celu skrupulatnie zebrany materiał źródłowy oraz literaturę. W rezultacie powstała bardzo wartościowa praca, której lektura umożliwia poznanie problematyki istotnej nie tylko dla serbskiego czytelnika. Na szczególne uznanie zasługuje przystępne udostępnienie, w formie aneksu, obfitego materiału źródłowego w wersji oryginalnej i w polskim przekładzie. dr hab. Jarosław Dudek, prof. UZ Uniwersytet Zielonogórski   [...] praca może stanowić dobry punkt wyjścia do pogłębionych badań nad dziejami wspólnoty serbskiej w czasach nowożytnych. Publikacja dostarcza nie tylko solidnej wiedzy o dziejach Serbów w pierwszej połowie XVIII wieku, lecz także skłania do różnych refleksji i pytań o charakterze dyskusyjnym. prof. dr hab. Kazimierz Maliszewski Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu